Jaarlijks loopt meer dan 3% van de amateur sporters een VKB-ruptuur op. Bij topsporters kan dit, afhankelijk van de soort sport, zelfs oplopen tot boven de 15%. In Nederland worden per jaar meer dan 9000 VKB-reconstructies uitgevoerd en ongeveer 70% van alle VKB-rupturen is gebaseerd op een “non-contact” trauma mechanisme, waarbij de krachten die de ruptuur veroorzaakten afkomstig waren van de beweging van de persoon zelf.
De kruisband zorgt voor stabiliteit in voor- en achterwaartse richting, evenals bij draaibewegingen, en is vooral bij deze laatste onmisbaar. Vaak gebeurt een scheuring zonder tussenkomst van een tegenstander, vooral bij exorotatie-valgusstresstrauma (een draaibeweging waarbij de knie naar binnen knikt en het bovenbeen naar buiten draait, terwijl het onderbeen stil staat). Deze blessure komt vooral voor in voetbal, hockey, korfbal en skiën.
Het beleid na diagnose is afhankelijk van de aard van de sport en het niveau waarop de sporter wil (blijven) presteren. Sommige artsen kiezen ervoor om eerst te wachten en de knie op te trainen, maar dit leidt vaak toch opnieuw tot een operatie. Het verstandiger is om direct over een nieuwe voorste kruisband na te denken, vooral voor jonge sporters die hun kniebelastende sport willen blijven beoefenen. De voorste kruisbandoperatie is ingrijpend, vooral voor de revalidatie, en vergt ongeveer een jaar voordat de sporter weer wedstrijdfit is.
Die keuze zal vooral gelden voor jongere sporters. Een hogere leeftijd is op zich geen reden om níet te opereren, maar met het vorderen van de jaren is het vaak wel beter om te kiezen voor minder belastende sport. De voorste kruisbandoperatie is een redelijk ingrijpende operatie, vooral met betrekking tot de revalidatie. De operatie zelf vergt maar anderhalf uur, daarna moet men zich zes weken op krukken voortbewegen. Het duurt het ongeveer een jaar voordat de sporter weer wedstrijdfit is. De keuze voor zo’n traject heeft een grote impact op zowel het sportieve als het dagelijkse leven. Vaak lukt het de sporter weer om op het oude niveau terug te komen middels een intensief revalidatie traject.
Wat doet de fysiotherapeut?
In het begin na een voorste kruisbandletsel wordt samen met de patiënt, fysiotherapeut en orthopedisch chirurg overlegd of er geopereerd moet worden. Dit hangt af van de doelstellingen van de patiënt en de functionele stabiliteit van de knie.
De fysiotherapeut zal helpen om de functie van de knie te herstellen. In het begin worden passieve en actieve mobilisaties ingezet om de strekking en buiging van de knie optimaal te verkrijgen, wat belangrijk is voor het looppatroon. Ook wordt er begonnen met oefeningen die de kracht, stabiliteit en coördinatie van de knie verbeteren. Tijdens het traject zal de fysiotherapeut de oefeningen uitbreiden en voor creativiteit zorgen, zodat de patiënt de juiste stimulans krijgt.
Naast het fysieke herstel blijkt de psychologische reactie op de VKB-ruptuur en de revalidatie na de ruptuur, zoals angst voor recidief, van invloed te zijn op de mate waarin iemand sportactiviteiten hervat. Hier speelt de fysiotherapeut een belangrijke rol door de patiënt te motiveren en gerust te stellen tijdens het revalidatietraject.